Een Japanse op Hawaï

Lezend over Reiki en Mevrouw Takata werd bij mij de belangstelling gewekt hoe zij (+ haar ouders)- zijnde etnisch Japans- op Hawaï was gekomen en voor het hoe en waarom van Japanse emigratie naar Hawaï. Het begint allemaal bij de fameuze Kapitein Cook.

De Hawaï eilanden hebben altijd zeer geïsoleerd midden in de Stille Oceaan gelegen. Bewoond door mensen die afstamden van zeevarende volken uit andere eilanden groepen uit de Stille Oceaan.

Toen Kapitein Cook eind van de zeventiende eeuw voet aan wal zette, was hij waarschijnlijk de eerste Europeaan op Hawaïaanse bodem. Zijn komst heeft de wereld voor de Hawaïaanse bevolking behoorlijk op de kop gezet. Hij bemoeide zich met de lokale politiek en hij zette Hawaï voor de rest van de wereld op de kaart. Dit opende ook de deuren voor ondernemende geesten uit Europa en Noord Amerika die hier mogelijkheden zagen voor onder andere het verbouwen en verwerken van suikerriet.

Door de geïsoleerde ligging van de eilandengroep waren de oorspronkelijke bewoners nooit in aanraking gekomen met ziektes die bij ons als kinderziektes worden afgedaan. Wij krijgen een behoorlijke portie weerstand mee bij geboorte, maar de bewoners van Hawaï hadden dat helemaal niet. De westerlingen namen naast hun ondernemingslust ook ziektekiemen mee. Dit had desastreuze gevolgen: Telde de bevolking van Hawaï bij de komst van Kapitein Cook nog zo’n 300 000 mensen, rond 1850 waren er nog maar 60 000  en nog maar 24 000 in 1924!!!!!!!

Om aan arbeidskrachten te komen voor de plantages werden er contract-arbeiders geworven. De Hawaïaanse  regering (het was op dat moment een zelfstandig Koninkrijk) bepaalde dat  mensen uit Azië  waarschijnlijk het minste impact zouden hebben op de (afnemende) lokale bevolking. Een eerste golf  arbeidscontractanten en ambachtslieden kwam uit China. Velen mengden zich met de lokale bevolking.

Halverwege de 18^de eeuw onderhandelde een Nederlandse Amerikaan in Japan over het werven van Japanse krachten.Dit jaar wordt binnen de Japans-Hawaïaanse gemeenschap gevierd dat het precies 150 jaar geleden is dat de Gannenmono (元年者), “de mensen van het eerste jaar" voet aan wal zetten.   Het gaat om 150 arbeidskrachten. In 1885 volgt er een groep van bijna 900 vooral mannen, maar ook vrouwen en kinderen.  Rond 1900 zijn er ruim 61.000 Japanse Immigranten in Hawaii. Tussen 1900 en 1924 komen er nog 25000 immigranten uit  Okinawa op zoek naar een betere toekomst. In 1920 heeft Hawaï 255 881 inwoners. 43% van hen is van Japanse afkomst.

Joseph Dwight Strong, “Japanese Laborers on Spreckelsville Plantation”

Dit schilderij uit 1885 schetst een idyllisch plaatje van het leven van de contractarbeiders op de suikerplantages.

1895, een Japans gezin bij hun zelfgebouwde woning

De werkelijkheid was wat harder. Rond 1900 - Hawaï was net door Amerika als territorium geännexeerd- kreeg een Japanse arbeider $ 25,-- per maand voor een twaalf-urige werkdag. Af en toe was er een half uurtje pauze. Er werd $ 2,50 per maand ingehouden om om zijn terugreis te betalen indien hij aan het einde van zijn contract, na 2 jaar, terug wilde. Velen bleven. Sommigen hadden vrouw en kind meegenomen uit Japan, anderen trouwden lokaal en weer anderen trouwden met een “foto-bruid”. Het is makkelijk om hier met een 21^ste eeuwse westerse blik een oordeel over te vellen…  maar we weten absoluut niet wat de omstandigheden waren die zij in Japan achter hadden gelaten.  In ieder geval wordt het idyllische idee  dat  het schilderij van J.D. Strong wekt behoorlijk afgezwakt. De lokale bevolking van eenvoudige afkomst woonde overigens in traditionele hutten van van gedroogd blad-materiaal. Mannen, vrouwen en ook grotere kinderen werkten mee op het land getuigen de foto’s.

Japanse vrouwen in traditionele werkkleding

In deze omgeving werd op 24 december 1900 Hawayo Hiromi Kawamura geboren in Hanama’ulu op het eiland Kauai. Dochter van Otoguro  Kawamura & Hatsu Tamashima. Otoguro en Hatsu zijn dan ca 26 en 25 jaar oud. Van waaruit en wanneer zij uit Japan zijn vertrokken kan ik niet vertellen. In de reiki boeken lees je dat Hawayo een oudere zuster had. Hier heb ik nog niets over kunnen vinden in openbare registers. Wel heb ik nog twee later dochters van Otoguro en Hatsu gevonden: Fumiko geboren in 1906, Fusae geboren in 1909.
Hoogst waarschijnlijk werkten de ouders van Mrs. Takata op Lihue Plantation. Hanama 'ulu ligt aan de noord-zijde van Lihue en hier is rond 1900 een "plantation camp" gevestigd voor de huisvesting van de werknemers. Via Hanama'ulu is een uitgebreid voor die tijd hyper-modern irrigatiesysteem aangelegd om de dorstige suikerrietvelden van water te voorzien. Deze kanalen worden tegenwoordig gebruikt voor waterrecreatie: Tubing. Lihue Plantation was niet alleen een van de oudste suikerrietplantages van Kauai maar ook de best gefinancieerde. De oprichters waren een zakenman uit Boston, een opperrechter en een Bankier, getrouwd met de Hawaiaanse prinses Bernice Pauahi. Zij was bekend vanwege haar liefdadigheid en zij heeft scholen opgericht. Hopelijk kwam haar liefdadigheid ook terecht bij de werknemers op hun plantage.

Dit is een uitsnede uit een foto uit 1905 van Lihue Plantation.

De beide ouders van Hawayo – inmiddels Takata- waren volgens de openbare records van de Amerikaanse census in 1940 nog steeds woonachtig op Kauai. Zijn werken dan niet meer en zijn nog steeds geen staatsburger.

Tot zover een korte blik op de omstandigheden van de vroege jeugd van mevrouw Takata. Op You Tube is een mooie documentaire te vinden over Japans/Hawaïaanse werk-liederen. Een mooi document dat niet alleen verteld over de muziek, maar vooral over de mensen… Holehole Bushi